Boşanmada mal paylaşımı ayrılma sürecinde olan birçok çiftin en çok sıkıntı yaşadığı konulardan biridir. Evlilik sürecinde birlikte edinilen tüm mallar ve geri kalan varlıkların paylaşımı konusunda bu noktada birçok anlaşmazlık meydana gelebilir.

Bu konuda yaşanan anlaşmazlıklar yüzünden boşanma süreci de yıpratıcı olabilmekte,boşanma süresi de uzamaktadır.Eşlerin boşanma esnasındaki haklarını biliyor olması kendileri ve varsa çocukları için bu süreci kolaylaştırmaktadır.

Eşler arasındaki mal rejimine ilişkin kurallar, 1 Ocak 2002 tarihinde değişmiştir. Eşler arasındaki mal rejimine ilişkin kurallar Türk Medeni Kanunu’nun 202 ile 281. Maddeleri arasında ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. 1 Ocak 2002 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan ve halen günümüzde geçerli olan Mevcut Medeni kanunda yasal mal rejimi ‘’Edinilmiş Mallara Katılım’’, her iki tarafın da çıkarının eşit şartlarda gözetilmesini sağlar. Buna göre, eşlerin evlendikten sonra çiftlerden birinin ya da ikisinin çalışarak elde etmiş olduğu(eşlerin evlilik süresince elde ettiği) mallar(edinilmiş mallar) üzerinde ikisinin de eşit derecede hakkı vardır. 2002 yılı yasasına göre “Edinilmiş Mallar Rejimi” sayesinde, özellikle ev konusunda paylaşım anlaşmazlığına düşen eşlerin, gayrimenkulü yarı yarıya paylaşım hakkını kazanmak için bu konuda talepte bulunmaları gerekir.

Uygulamada Boşanma davası dilekçesinde boşanma ile birlikte talep edilse de, Mal paylaşımı davası boşanma davasından tefrik edilir. Yani ayrı bir dava olarak görülür. Boşanma davası bitmeden Mal paylaşımı davasına geçilmez. Boşanma davası sona erdikten sonra taraflar Mal paylaşımı davasının görülmesi için talepte bulunabilirler. Taraflar Mal paylaşımı davasında üç talepte bulunabilirler. Katılma alacağı, katkı payı alacağı, değer artış alacağıdır.

Paylaşımda öncelikle eşlerin kişisel malları ayrılır.Kişisel mallar, edinilmiş mallar kapsamının dışında yer alır ve boşanma sürecinde herhangi bir şekilde paylaşımı yapılamaz.Eşler evlilik öncesinde edindiği her bir mala ve gelire yalnız başına sahiptir, sonradan herhangi bir şekilde kimse bu hak üzerinde iddiada bulunamaz.

Kişisel Mallar;Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya; kişinin şahsi kullanıma özgülediği giyim eşyaları,kıyafet,takı,saat, mücevher,spor malzemeleri,elektronik cihazları,cep telefonu, bilgisayar,makyaj malzemeleri,kişisel kullanıma yarayan eşyalar,Mal rejiminin başlangıcında, eşlerden birine ait bulunan gayrimenkuller ve varlıklar veya bir eşin sonradan miras yoluyla, ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla, elde ettiği malvarlığı değerleri,Türk Medeni Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 1.1.2002 tarihinden önce ne şekilde edinilmiş olursa olsun eşlerin sahip oldukları her türlü mal varlığı,Miras yoluyla kazanımı gerçekleştirilen eşya paylaşıma tabi tutulmayacak, kişisel mal kabul edilecek,Karşılıksız kazanım yoluyla elde edilen Kişilerin şans oyunlarından elde ettiği kazanımlar,Eşlerden birisinin evlilik birliği süresince elde etmiş oldukları manevi tazminatlar,kişisel mal olarak kabul edilen ve nitelik değiştirerek o mal ile elde edilen başkaca mal,örneğin kişisel mal olan taşınmazı (Arsa,bağ,bahçe,daire) olan eş bu taşınmazı satıp başkaca bir taşınmaz alabilir,Böyle bir durum yine kişisel malın yerine geçen değer de kişisel mal kabul edilir. Eşler boşanma durumunda nelerin kişisel mal sayılacağını evlilik içerisinde sözleşme yaparak kararlaştırabilirler. Eşler, mal rejimi sözleşmesi yaparak bir eşin mesleğini icra ederken kazandığı malvarlığı değerlerini veya bir işletmenin faaliyetinden elde edilen malvarlığı değerlerini “kişisel mal” sayarak boşanma sırasında paylaşım dışında tutabilirler. Eşlerden biri herhangi bir malın kişisel mal olduğu iddiasında ise bu iddiasını ispat etmek mecburiyetindedir. Bazen kişisel mallar ile edinilmiş mallar arasında bir denkleştirme hesabı yapılması gerekebilir. Bir eşin kişisel mallara ilişkin borçları edinilmiş mallardan veya edinilmiş mallara ilişkin borçları kişisel mallarından ödenmiş ise, tasfiye sırasında denkleştirme istenebilir (MK m.230). Örneğin, evlilikten önce ev alan bir eş, bu evin satış parası ve evlilik içinde kazandığı bir miktar parasını bir araya getirerek yeni bir ev satın alırsa; evlilikten önce satın alınan ev kişisel mal olarak kabul edildiğinden, somut olayda kişisel maldan edinilmiş mala bir geçiş olmuştur. Denkleştirme yapılarak bu geçişin hak kaybına yol açması engellenir.

Her eş kendi kişisel mallarını aldıktan sonra evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” yarı yarıya paylaşılır. Evlilik içerisinde elde edilen “edinilmiş mallar” kanunda şu şekilde tarif edilmiştir: Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince, karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.Edinilmiş mallar özellikle ;Ancak miras tarafından elde edilen bir gelir var ise edinilmiş mal kapsamındadır. Örneğin, aileden kalan ev tarafından elde edilen kira geliri varsa, bu gelir ile edinilen başka bir mal üzerinden diğer eş de hak talep edebilmektedir.Ayrıca kadınların ev içindeki emeklerinin karşılığı olarak da alınan varlıklara katılımı da göz önünde bulundurulur.Eşlerin evlilik süresi içerisinde çalışarak sahip oldukları ücretler,çalışma hayatından elde edilen maaş, prim, kazanç gibi Çalışmasının karşılığı olan edinimlerin hepsi birer edinilmiş maldır.Sosyal güvenlik kurumu gelirleri, yaşlılık aylıkları, emeklilik ikramiyeleri, malul maaşları gibi gelirler,sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,Çalışma gücünün kaybedilmesi sebebiyle alınan tazminatlar, Kişisel mallarının gelirleri, miras yoluyla elde edilen gayrimenkullerden gelen kira gibi kişisel mallar edinilmiş maldır.Edinilmiş mal kapsamındaki varlıkların satışından doğan gelirler de aynı şekilde bu kapsamda yer alır ve eşler arasında eşit şekilde paylaştırılır. Boşanma davasının açıldığı tarihe kadar edinilmiş olan ve elden çıkarılan tüm mallar, boşanmada mal paylaşımına dahil edilir. Boşanma davası açıldıktan sonra eşlerin edindiği mallar ise mal paylaşımına dahil edilmezler. Evlenmeden önce satın alınan, ancak kredisi evlilik içinde ödenen mallar boşanma halinde ;Evlilik içinde ödenen her türlü kredi ile borcu ödenen her türlü malın “krediyle ödenen kısımı” edinilmiş mal kabul edilir,

Evlilik içinde ödenen kredi bedelinin ev veya arabanın satın alındığı alış fiyatına oranının ne olduğu hesaplanır,Ev veya arabanın boşanma tarihindeki güncel piyasa değeri bilirkişi raporu ile tespit edilir. Daha önce hesaplanan oran (ödenen kredinin evin alım tarihindeki değerine oranı) gayrimenkulün güncel değerine de oranlanarak eşin katılma alacağı hesaplanır. Boşanmada mal paylaşımı davasında borçlu çıkan eşin malvarlığı diğer eşin alacak hakkını karşılamaya yetmezse, alacaklı eş, karşılıksız kazandırmalardan faydalanarak malı devralan üçüncü şahıslardan eksik kalan alacak miktarını isteyebilir (MK md.241).Boşanma davası açıldıktan sonra mallar kendisine devredilen üçüncü kişi de belli koşullarda hukuki sorumluluk altına girer.

Örnek Yargı Kararları;

Anlaşmalı Boşanma Protokolü nde, “Tarafların mal istemi yoktur” şeklinde bir ibare vardır. Düzenlenen protokol mahkeme tarafından da onaylandığından davacının boşanmada mal paylaşımı talep etme hakkı yoktur (Hukuk Genel Kurulu -2013/1601 K.).

Eşler Arasında Bağışlanan Değerler Mal Paylaşımına Dahil Edilemez,Eşinin kredi kartı borcunu ödemek için 3 bilezik, 500 TL ve 110 Euro bozdurarak eşine veren davalının bu hareketi hukuken bağışlama sayılır. Bu nedenle boşanmada mal paylaşımı yapılırken hesaplamada dikkate alınmaması gerekir (Yargıtay 8.H.D. 2012/1841 K.).

Miras Kalan Mallar Paylaşıma Dahil Edilemez;4721 sayılı Medeni Kanun’un “kişisel malları” düzenleyen 220. maddesinin 2. bendine göre, bir eşin miras ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri kişisel mal kabul edilir. sonucu itibariyle taşınmazlar miras yolu ile intikal ettiğinden davalının edinilmiş malı olmayıp Medeni Kanunu 220/2 maddesi hükmü gereği kişisel malıdır(Yargıtay 8.HD.2016/9059 K.).

Bedel karşılığı oynanan şans oyunlarından kazanılan ikramiyeler edinilmiş mal grubunda olduğundan boşanmada mal paylaşımına dahil edilir (Yargıtay 8.HD.2014/13668 K.).

Katkı payı alacağının istenebilmesi için eşler arasındaki evliliğin sona ermesi gerekir. Halihazırda açılmış olan boşanma davasının sonucu beklenerek, evlilik birliği boşanma ile sona erdiğinde, boşanmada mal paylaşımı davasına devam edilerek bir karar verilmelidir (Hukuk Genel Kurulu,2012/420 K.).

Satın Alınan Malın Kişisel Mal Olduğunun İspatlanması;Dosya kapsamı, davalının emeklilik tarihi, önceki alınıp satılan araçlarla ilgili evraklar ve toplanan delillerden kişisel mal savunmasının ispatlanamadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla edinme tarihi itibariyle tasfiyeye konu edilen aracın davalının edinilmiş malı olduğunun kabulü gerekir. (Yargıtay 8.HD.2017/686 K.)

Anlaşmalı olarak boşanma kararı alan çiftlerin, her konuda uzlaşmış olması gerekmektedir. Ev paylaşımı eşler arasında belirlenen anlaşma protokolü içeriğinde mahkemeye beyan edilir. Hakim eşlerin arasındaki anlaşmaya müdahale etmez. Boşanma konusunda acele eden taraf, eşinden bir an önce ayrılmak istediği için yasal haklarından vazgeçerek hak kaybına uğrayabilir. Bu nedenle anlaşmalı boşanma sürecinde acele edilmemelidir.

Çekişmeli boşanma, sıklıkla yaşanan durumlardan biridir. Çekişmeli boşanma davasında öncelikle mal paylaşımı yapılırken eşlerin mal rejimlerine bakılır. Eşler evlenirken herhangi bir mal rejimi seçmemiş olabilir. Bu durumda boşanma sürecinde mal paylaşımı yapılırken evlilik tarihi önemlidir. Eğer eşler 2002 yılından sonra evlendiyse, yasal olarak edinilen mallar çiftler arasında yarı yarıya paylaştırılmaktadır. Ancak evlilik tarihi 2002’den önce ise mal paylaşımı 2002 yılına kadar olan kısım için mal ayrılığı esasına göre, 2002 yılından sonrası için ise edinilmiş mallara katılma rejimi esaslarına göre yapılır.

Mal paylaşımı davası, boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır. Kanunun belirlediği 10 yıllık süre geçtiği takdirde, mal paylaşımı talebinde bulunmak mümkün değildir.Uygulamada boşanma davası sonuçlanmadan, ayrı bir dava ile mal paylaşımı talep edilmektedir. Bu halde, mal paylaşımı davasına bakan mahkeme boşanma davasının kesinleşmesini beklemektedir.Mal paylaşımı davası açılırken mutlaka belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır.Boşanma halinde eşler arasında görülecek mal paylaşımı davasına bakmaya, Aile Mahkemesi görevlidir.Mal paylaşımı davasının görüleceği yetkili mahkeme MK md.214’e göre şu şekilde belirlenir, 1) Eşlerden birinin ölümü nedeniyle mal rejimi sona ermiş ise, ölenin son ikametgahı mahkemesi , 2) Evlilik boşanma kararı ile sona ermişse veya devam eden bir boşanma davası varsa, boşanma davasına bakmaya yetkili olan mahkeme, 3) Diğer tüm hallerde davalı eşin ikametgahı aile mahkemesi boşanmada mal paylaşımı davasına bakmaya yetkilidir.